Karta Praw Lekarza

Polskie Towarzystwo Prawa Medycznego, Okregowa Izba Lekarska w Krakowie oraz Studencka Poradnia Prawa Medycznego Iniwersytetu Jagiellońskiego przedstawiają KARTĘ PRAW LEKARZA, wybór obowiązujących przepisów prawnych.Autorami opracowania są: Maciej Gibiński, mgr Marcin Mikos, mgr Ewa Krzyżowska, dr Stefan Poździoch, dr Jerzy Friediger oraz dr Jolanta Orłowska-Heitzman.
Kraków 2008

KARTA PRAW LEKARZA

Wybór obowiązujących przepisów prawnych.
Stan prawny na dzień 30 listopada 2008 r.
Karta Praw Lekarza zawiera podstawowe regulacje prawne wynikające z:
Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483);

Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ((Dz. U. Nr 16, poz. 93);

Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30 poz. 158);

Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 28, poz. 28 i Nr 88, poz. 554 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668);

Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89);

Ustawy z dnia 6 września 2001 r. prawo farmaceutyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533);

Ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410);

Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731);

Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. nr 144, poz. 1529);

Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135);

Ustawy o lekarzu sądowym z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz. U. Nr 123 poz. 849);

Kodeksu Etyki Lekarskiej z dnia 2 stycznia 2004 r. (tekst jednolity zawiera zmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy).

Karta proklamowana została dnia 16 grudnia 2008 r. w Krakowie podczas konferencji „Prawa Lekarza” zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Prawa 

Medycznego.

I. Prawa lekarza wynikające ze stosowania przepisów Konstytucji RP:
Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym – art. 47.

Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – art. 66.

Prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów oraz maksymalnych norm czasu pracy określonych w ustawie – art. 66.

II. Prawa lekarza wynikające z Kodeksu Cywilnego:
Prawo do ochrony dóbr osobistych – art. 23.
Prawo żądania, by zaniechano działania, gdy dobro osobiste lekarza zostaje zagrożone cudzym działaniem, chyba że nie jest ono bezprawne – art. 24. § 1.

Prawo do żądania, by w razie dokonanego naruszenia dóbr osobistych lekarza, osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny – art. 24. § 1.

Prawo żądania naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej, jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa – art. 24. § 2.

III. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o izbach lekarskich:
Prawo wybierania i bycia wybieranym do organów samorządu lekarzy – art. 16 pkt. 1.

Prawo korzystania z pomocy izb lekarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia właściwych warunków wykonywania zawodu – art. 16 pkt. 2.

Prawo korzystania z ochrony i pomocy prawnej organów izb lekarskich – art. 16 pkt. 3.

Prawo korzystania ze świadczeń instytucji izb lekarskich i działalności samopomocowej – art. 16 pkt. 4.

Prawo do roszczenia odszkodowania od okręgowej izby lekarskiej w przypadku uniewinnienia lekarza lub umorzenia postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej, w drodze rewizji nadzwyczajnej lub w wyniku wznowienia postępowania, w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku – art. 44 ust. 1-2.

IV. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty:

Lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po odbyciu przeszkolenia określonego programem specjalizacji i złożeniu egzaminu państwowego albo po uznaniu równoważnego tytułu specjalisty uzyskanego za granicą – art. 16 ust. 1.

Lekarz może odbywać specjalizację:
na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, zawartej z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację na czas określony, w celu doskonalenia zawodowego, obejmującego realizację programu specjalizacji (rezydentura), umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony lub określony okresem trwania specjalizacji z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację, płatnego urlopu szkoleniowego udzielanego pracownikowi na czas trwania określonej specjalizacji na podstawie odrębnych przepisów, poszerzenia zajęć programowych dziennych studiów doktoranckich o program specjalizacji zgodny z kierunkiem tych studiów i udzielonego urlopu szkoleniowego lub urlopu bezpłatnego, umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony z jednostką organizacyjną inną niż określona w art. 19 ust. 1 ustawy, zapewniającą realizację części programu specjalizacji w zakresie samokształcenia, szkolenia i uczestniczenia w wykonywaniu oraz wykonanie ustalonej liczby określonych zabiegów lub procedur medycznych, pełnienie dyżurów medycznych, które lekarz jest obowiązany sprawować w czasie realizacji programu odpowiedniej specjalizacji, w liczbie określonej w tym programie, nie mniej niż 3 dyżury w miesiącu i w ramach płatnych urlopów szkoleniowych udzielanych pracownikowi na czas niezbędny do zrealizowania pozostałej części programu specjalizacji w jednostce organizacyjnej prowadzącej specjalizację lub odpowiednio prowadzącej staż kierunkowy,
umowy cywilnoprawnej o szkolenie specjalizacyjne, zawartej z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację; jednostka organizacyjna prowadząca specjalizację nie pobiera od lekarza opłat za to szkolenie – art. 16 ust. 1a-1b.

Lekarz, który odbywa specjalizację w ramach rezydentury, ma prawo do otrzymywania zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego, ustalanego corocznie przez ministra właściwego do spraw zdrowia do dnia 30 marca roku poprzedzającego rok, w którym lekarz rozpoczyna lub odbywa specjalizację, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, do dnia 15 stycznia każdego roku, w wysokości nie mniejszej niż 70 % tego wynagrodzenia – art. 16 ust. 1h.

Lekarz ma prawo uzyskać świadectwo potwierdzające posiadanie umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych, po odbyciu szkolenia i zdaniu egzaminu państwowego – art. 17. (54) ust. 1-2.

Lekarz ma prawo doskonalenia zawodowego, w szczególności w różnych formach kształcenia podyplomowego – art. 18 ust. 1.

Lekarz ma prawo używania tytułu i stopnia naukowego oraz tytułu specjalisty w brzmieniu określonym przez przepisy – art. 20.

Lekarz posiadający odpowiednio wysokie kwalifikacje ma prawo kierowania eksperymentem medycznym – art. 23.

Lekarz ma prawo do przeprowadzenia eksperymentu leczniczego, polegającego na prowadzeniu przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby leczonej, za pisemną zgodą osoby mającej w nim uczestniczyć i jeżeli dotychczas stosowane metody medyczne nie są skuteczne lub jeżeli ich skuteczność nie jest wystarczająca – art. 21 ust. 2, art. 25. ust. 1.

Lekarz ma prawo przeprowadzić badanie lub udzielić pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym, przy czym decyzję tę , lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować z innym lekarzem – art. 31. ust. 1-2.

Lekarz ma prawo wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta czynności, po uzyskaniu jego pisemnej zgody – art. 34 pkt. 1-8.

Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznego uzyskania zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający uwzględnienie tych okoliczności. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności – art. 35 ust. 1.

Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, o którym mowa w art. 30 (każdy przypadek, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki), przy czym jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego – art. 38 ust. 1 i 3.

Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30 (każdy przypadek, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki), z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w innym zakładzie opieki zdrowotnej oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego – art. 39.

Lekarz ma prawo do ujawnienia, wyłącznie w niezbędnym zakresie, informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu w przypadku gdy: tak stanowią ustawy; badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych; na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji; wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje, gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób; pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy; po uprzednim poinformowaniu o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia; zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub uprawnionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń; jeśli jest to niezbędne do praktycznej nauki zawodów medycznych, a takze nieodzowne dla celów naukowych, gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu – art. 40 ust. 2.

Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach – art. 43 ust. 1.

W uzasadnionych przypadkach lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok – art. 43 ust. 2.
Lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może wystawić kartę zgonu na podstawie dokumentacji badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę – art. 43 ust. 3.

Lekarzowi, który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej lub w przypadku, o którym mowa w art. 30 (każdy przypadek, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki), przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu – art. 44.

Lekarz może ordynować te środki farmaceutyczne i materiały medyczne, które są dopuszczone do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w odrębnych przepisach – art. 45 ust. 1.

W uzasadnionych przypadkach lekarz może ordynować środki farmaceutyczne i materiały medyczne dopuszczone do obrotu w innych krajach, z jednoczesnym szczegółowym uzasadnieniem ich przepisania w dokumentacji medycznej – art. 45 ust. 2.

Lekarz ma prawo doraźnie dostarczyć pacjentowi środek farmaceutyczny lub materiał medyczny, w związku z udzieleniem pomocy w nagłym przypadku – art. 46 ust. 2.

Lekarz może wykonywać indywidualną praktykę lekarską, indywidualną praktykę lekarską wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską wyłącznie w miejscu wezwania, po uzyskaniu wpisu odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich, prowadzonego przez okręgową radę lekarską właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki – art. 50. (61) ust. 1. (62)

Lekarze w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mogą prowadzić grupową praktykę lekarską w formie spółki cywilnej lub partnerskiej, zwaną dalej „grupową praktyką lekarską”, po uzyskaniu wpisu do rejestru grupowych praktyk lekarskich prowadzonego przez okręgową radę lekarską właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki – art. 50a. ust. 1.

Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską może zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych (współpracy) – art. 53. ust. 1.

Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską oraz zatrudniony w ramach grupowej praktyki lekarskiej może podawać do publicznej wiadomości informacje o udzielanych świadczeniach zdrowotnych Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy – art. 56. ust. 1.

V. Prawa lekarza wynikające z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej:

W przypadku zagrożenia epidemicznego lub ze względu na warunki przebywania innych chorych w szpitalu, lekarz może ograniczyć prawo pacjenta do kontaktu osobistego z osobami z zewnątrz, w tym do sprawowania opieki przez osoby określone w ust. 3 pkt 1. (opieka duszpasterska) – art. 19. ust. 5.

Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, mogą być poddane sekcji, w szczególności, gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala, z zastrzeżeniem sytuacji, gdy przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw na wykonanie sekcji lub uczyniła to osoba za życia – art. 24 ust. 1 i 3.

Jeżeli przedstawiciel ustawowy żąda wypisania ze szpitala osoby, której stan zdrowia wymaga leczenia w szpitalu, lekarz może odmówić wypisania do czasu wydania w tej sprawie orzeczenia przez właściwy, ze względu na siedzibę, zakładu sąd opiekuńczy, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Właściwy sąd opiekuńczy zawiadamiany jest niezwłocznie o odmowie wypisania i ze szpitala, i przyczynach odmowy – art. 22. ust. 2.

Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów, lekarz może zadecydować o dokonaniu sekcji zwłok przed upływem 12 godzin, przy zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w przepisach o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów – art. 25. ust. 2.
Czas pracy lekarzy pracowników zatrudnionych w zakładzie opieki zdrowotnej, z zastrzeżeniem art. 32i ust. 1, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, z zastrzeżeniem ust 2-4 – art. 32g ust. 1.

Czas pracy lekarzy pracowników komórek organizacyjnych (zakładów i pracowni): radiologii, radioterapii, medycyny nuklearnej – stosujących w celach diagnostycznych lub leczniczych źródła promieniowania jonizującego, fizykoterapii, patomorfologii, histopatologii, cytopatologii, cytodiagnostyki, medycyny sądowej lub prosektoriów – w zakresie określonym w art. 32 g ust. 5, nie może przekraczać 5 godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym – art. 32g ust. 3.

Lekarze, zatrudnieni w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych, mają prawo do wyrażenia zgody na piśmie na zobowiązanie go do pracy w zakładzie opieki zdrowotnej w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym – art. 32ja ust. 1.

Lekarzowi, będącemu pracownikiem przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Lekarzowi, będącemu pracownikiem, pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku, powinien być udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego – art. 32jb. (15) ust. 1-2

Lekarzowi, będącemu pracownikiem przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego – art. 32jb. (15) ust. 3
Za długoletnią pracę, lekarzowi będącemu pracownikiem przysługują nagrody jubileuszowe w wysokości: 75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy, 100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy, 150% miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy, 200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy, 300% miesięcznego wynagrodzenia – po 45 latach pracy – art. 62a

Lekarzowi będącemu pracownikiem, przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat, dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy, trzymiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy – art. 62b ust. 1.

Lekarzowi będącemu pracownikiem przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego – art. 62d ust. 1.

VI. Prawa lekarza wynikające z ustawy prawo farmaceutyczne:

Lekarz ma możliwość przyjmowania przedmiotów o wartości materialnej nieprzekraczającej kwoty 100 złotych, związanych z praktyką medyczną lub farmaceutyczną, opatrzonych znakiem reklamującym daną firmę lub produkt leczniczy – art. 58 ust. 3.

VII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym:

Lekarz podejmujący medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm. 2)) dla funkcjonariuszy publicznych – art. 5 ust. 1.

VIII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o diagnostyce laboratoryjnej:

Lekarz może wykonywać zawód diagnosty laboratoryjnego, jeśli uzyskał tytuł zawodowy lekarza oraz odbył kształcenie podyplomowe, o którym mowa w art. 7a lub posiada dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacja Szwajcarska uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy magistra na kierunku analityka medyczna lub posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego nabyte w państwie członkowskim Unii Europejskiej, lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym innym niż Rzeczpospolita Polska, lub w Konfederacji Szwajcarskiej, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm.) – art. 7(3) ust. 1 pkt. 3-5.

Diagnostą laboratoryjnym może być również osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu lekarza i specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie analityka kliniczna, analityka lekarska, diagnostyka laboratoryjna, lub mikrobiologia, mikrobiologia i serologia, mikrobiologia lekarska, jeżeli została wpisana na listę diagnostów laboratoryjnych – art. 7 ust. 2.

Lekarz ma prawo do ponowienia na piśmie zlecenia diagnoście laboratoryjnemu, w przypadku, gdy diagnosta odmawia wykonania zlecenia lekarskiego, gdyż jego zdaniem wykonanie zlecenia może zagrozić życiu lub zdrowiu pacjenta i zwraca lekarzowi uwagę na wspomniane niebezpieczeństwo – art. 28 ust. 1.

IX. Prawa lekarza wynikające z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego:

Lekarz będący ordynatorem w szpitalu psychiatrycznym, może wydać zgodę na okresowe przebywanie osoby leczonej w szpitalu psychiatrycznym poza szpitalem bez wypisywania jej z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu i zdrowiu innych osób – art. 14.

Lekarz psychiatra lub inny lekarz (w razie niemożności uzyskania pomocy lekarza psychiatry), może u osoby, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, bez jej zgody lub w przypadku osoby małoletniej, lub ubezwłasnowolnionej całkowicie bez zgody jej przedstawiciela ustawowego, stwierdza konieczność przeprowadzenia badania psychiatrycznego – art. 21 ust. 1-2.

Lekarz może, wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego, bez jej zgody stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przewidzianych w ustawie przyczyn przyjęcia bez zgody – art. 33 ust. 1.

Lekarz wykonujący czynności wynikające z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest zwolniony od obowiązku zachowania tajemnicy w stosunku do: lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi, właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej, osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne, służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych – art. 50. ust. 2.

X. Prawa Lekarza wynikające z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:

Lekarz, będący świadczeniodawcą, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym. Wynagrodzenie uwzględnia wyłącznie uzasadnione koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej – art. 19 ust. 4.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania skierowań na leczenie uzdrowiskowe – art. 33 ust. 1.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania recept na zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne – art. 34 ust. 1.

Lekarz niebędący lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawienia recept na zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne, jeżeli posiada on prawo wykonywania zawodu oraz zawarł z oddziałem wojewódzkim Funduszu umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept – art. 34 ust. 2

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na zaopatrzenie w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz w środki pomocnicze – art. 40. ust. 1.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem, w przypadkach: konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej, wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia – art. 41 ust. 1.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego – w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, w celu odbycia leczenia – do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem – art. 41 ust. 2.

Lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej poza siedzibą świadczeniodawcy i jednostkami organizacyjnymi świadczeniodawcy korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych – art. 55 ust. 5.

Lekarz, będący świadczeniodawcą może zlecać podwykonawcom udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Funduszem, jeżeli umowa tak stanowi – art. 133.

Lekarz, będący świadczeniodawcą, ubiegający się o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ma prawo do równego traktowania świadczeniodawców przez Fundusz i prowadzanie postępowania w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji – art. 134 ust. 1.

Lekarzowi, będącemu świadczeniodawcą, którego interes prawny doznał uszczerbku w wyniku naruszenia przez Fundusz zasad przeprowadzania postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przysługują środki odwoławcze i skarga na zasadach określonych w art. 153 i 154 ustawy – art. 152 ust. 1.

Lekarz, będący świadczeniodawcą biorący udział w postępowaniu może wnieść do dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia o rozstrzygnięciu postępowania, odwołanie dotyczące rozstrzygnięcia postępowania – art. 154. (300) ust. 1

Lekarzowi, będącemu świadczeniodawcą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przysługuje zażalenie na czynności dyrektora wojewódzkiego oddziału Funduszu dotyczące realizacji umowy do Prezesa Funduszu – art. 160, art. 161.

Lekarzowi, będącemu kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osobie przez niego upoważnionej przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń co do ustaleń zawartych w protokole. Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli – art. 175. ust. 1-2.

Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona może w terminie 7 dni od dnia otrzymania stanowiska, o którym mowa w art. 175 ust. 4 (stanowisko kontrolera sporządzone w razie nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części), zgłosić na piśmie umotywowane zastrzeżenia do ministra właściwego do spraw zdrowia – art. 176 ust. 1.

Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona może odmówić podpisania protokołu kontroli, składając w terminie 7 dni od jego otrzymania pisemne wyjaśnienie tej odmowy – art. 177 ust. 1.

Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona może w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego odwołać się do ministra właściwego do spraw zdrowia od zawartych w wystąpieniu pokontrolnym ocen, uwag, wniosków i zaleceń – art. 179 ust. 1.

XI. Prawa lekarza wynikające z ustawy o lekarzu sądowym:

Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który spełnia następujące warunki: ma prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie był karany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, ma nieposzlakowaną opinię, uzyskał rekomendację okręgowej rady lekarskiej, ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia – art. 5. ust. 1. pkt. 1-6.

Lekarzem sądowym w rozumieniu ustawy jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego – art. 2 ust. 1

Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego uczestników postępowania z powodu choroby, na obszarze właściwości danego sądu okręgowego – art. 2 ust. 2.

Lekarz sądowy przy wykonywaniu czynności związanych z wydawaniem zaświadczeń korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym – art. 2 ust. 3.

Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia w miejscach, dniach i godzinach ustalonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego – art. 12 ust. 1.

Lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie – art. 18 ust. 1.

XII. Prawa lekarza zawarte w Kodeksie Etyki Lekarskiej:

Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – art. 6.

W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie cierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej – art. 7.

Lekarz winien zabiegać o wykonywanie swego zawodu w warunkach, które zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem – art. 11.

Lekarz może nie informować pacjenta o stanie jego zdrowia bądź o leczeniu, jeśli pacjent wyraża takie życzenie. Informowanie rodziny lub innych osób powinno być uzgodnione z chorym – art. 16. 1.

W przypadku chorego nieprzytomnego lekarz może udzielić dla dobra chorego, niezbędnych informacji osobie, co do której jest przekonany, że działa ona w interesie chorego – art. 16. 2.

Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życia w wyniku łamania praw człowieka – art. 27.

W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania środków nadzwyczajnych – art. 32. 1.

Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i jest związana z oceną szans leczniczych – art. 32. 2.

Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narządy ze zwłok w celu ich przeszczepiania, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu – art. 33.

Lekarz może przyjąć zapłatę od producenta leków lub wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego) za wykonaną pracę, prowadzenie szkoleń i badań, które pogłębiają wiedzę medyczną lub zawodową, jeżeli ta zapłata jest współmierna do wkładu pracy lekarza – art. 51a. 2.

Jeśli zostanie naruszone dobre imię lekarza, a rzecznik odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski nie potwierdzą stawianych mu zarzutów, lekarz powinien uzyskać od izby lekarskiej wszelką możliwą pomoc w naprawieniu wyrządzonej mu szkody – art. 60.

Lekarz ma prawo umawiać się o wysokość honorarium przed rozpoczęciem leczenia. Wyjątkiem od tej zasady jest pomoc w nagłych wypadkach. W razie braku stosownych cenników lekarz powinien brać pod uwagę wartość oddanej usługi, poniesione koszty własne, swoje kwalifikacje, a także w miarę możliwości, sytuację materialną pacjenta – art. 66. 1-2.

Zadania, jakie spełnia lekarz, dają mu podstawę do żądania ochrony jego godności osobistej, nietykalności cielesnej oraz pomocy w wykonywaniu działań zawodowych – art. 70.