W dniach 15–17 września 2025 r. w Krakowie odbyła się 6. edycja międzynarodowej konferencji Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the Barbed Wire. Wzięło w niej udział ponad 100 osób z kilkunastu krajów, w tym młodzi lekarze z USA i Izraela, którzy zostali zakwalifikowani do programu stypendialnego powiązanego z konferencją.
Konferencja rozpoczęła się specjalną wizytą studyjną w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau. Wizyta ta obejmowała również wejście do Bloku 10, w którym dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach. Uczestnicy konferencji obejrzeli również znajdującą się na terenie Centrum św. Maksymiliana Marii Kolbego w Harmężach wystawę „Klisze pamięci” autorstwa Mariana Kołodzieja, więźnia nr 432 KL Auschwitz, który przeżył obóz i po niemal 50 latach stworzył wstrząsające grafiki ilustrujące jego doświadczenia obozowe.
Dalsza część konferencji odbyła się w gościnnych murach Collegium Nowodworskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ul. Świętej Anny 12. Rozpoczynając dzień wykładowy, uczestników przywitali: Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum prof. Maciej Małecki, Prezes Polskiego Instytutu Evidence Based Medicine dr Piotr Gajewski oraz Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Karol Polejowski.
Gościem honorowym konferencji był 99-letni dr Leon Weintraub, ocalały z niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych. W poruszającym wystąpieniu opowiedział o swoich losach i podkreślił, że „Naszym obowiązkiem jest zachowanie pamięci o ofiarach nazistowskiej ideologii oraz zwalczanie uprzedzeń i wrogości wobec innych. Negowanie i zapomnienie następstw hitlerowskiej ideologii oznacza wtórne pozbawienie tych ofiar życia”.
Wybitni znawcy problematyki medycyny czasów II wojny światowej, wśród nich lekarze, historycy i prawnicy – prof. Mildred Solomon (USA), Thorsten Wagner (USA), prof. Volker Roelcke (Niemcy), Karla Childers (USA), prof. Herwig Czech (Austria), dr hab. Kamila Uzarczyk (Polska), dr Teresa Wontor-Cichy (Polska), dr Filip Gańczak (Polska), prof. Michael von Cranach (Niemcy), prof. Marius Turda (Wielka Brytania), prof. Jay R. Malone (USA), dr Katarzyna du Vall (Polska), prof. Hans-Joachim Lang (Niemcy), dr Tessa Chelouche (Izrael), prof. Rebecca Brendel (USA) i prof. Matthew Wynia (USA) – poruszyli w swoich wystąpieniach i dyskusjach różne aspekty pogwałcenia etyki przez lekarzy i inny personel medyczny w służbie nazistowskich Niemiec. Odnieśli też ich zbrodnicze czyny do czasów współczesnych, wskazując, jaka płynie z nich nauka.
Tradycyjnie wręczono Nagrodę im. Zdzisława Jana Ryna za najlepszy – w opinii słuchaczy – wykład. Jest nią statuetka autorstwa rzeźbiarza Karola Gąsienicy Szostaka. W tym roku otrzymał ją prof. Jay R. Malone z Washington University School of Medicine w St. Louis (USA) za wykład zatytuowany: Suffering and the moral orientation of presence. Nagrodę odebrała również prof. Mildred Salomon za najlepszy wykład ubiegłorocznej edycji konferencji (wygłosiła wówczas wykład online).
W trzecim dniu konferencji odbyły się warsztaty, które umożliwiły uczestnikom podzielenie się własnymi refleksjami po wizycie w Muzeum Auschwitz-Birkenau i wysłuchaniu wykładów.
Konferencję Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the Barbed Wire organizuje co roku Fundacja Polski Instytut Evidence Based Medicine we współpracy z Towarzystwem Lekarskim Krakowskim, Instytutem Pamięci Narodowej, Uniwersytetem Jagiellońskim Collegium Medicum oraz Okręgową Izbą Lekarską w Krakowie. Partnerami wydarzenia są m.in.: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Harvard Medical School Center for Bioethics (USA), University of Colorado Center for Bioethics and Humanities (USA), International Chair in Bioethics – World Medical Association Cooperation Center (Izrael), Fellowships at Auschwitz for the Study of Professional Ethics (FASPE) oraz Muzeum Krakowa.
Konferencja mogła się odbyć dzięki wsparciu finansowemu przez Finkelstein Foundation, Instytut Pamięci Narodowej, który sfinansował program stypendialny oraz Okręgową Izbę Lekarską w Krakowie. Patronami honorowymi byli Marszałek Województwa Małopolskiego Łukasz Smółka oraz Prezydent Miasta Krakowa Aleksander Miszalski.
Wszystkie wykłady wygłoszone podczas konferencji będą dostępne bezpłatnie online na stronie www.medical-auschwitz.one.
Kolejna, 7. edycja konferencji Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the Barbed Wire odbędzie się w Krakowie w dniach 6–8 października 2026 r.
Główne cele konferencji Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the Barbed Wire to:
1) przekazanie społeczności międzynarodowej – na podstawie wiarygodnych źródeł historycznych – prawdy o zbrodniach popełnianych przez lekarzy i inny personel medyczny w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych i innych miejscach zagłady, o heroicznej pomocy medycznej niesionej przez współwięźniów i inne osoby oraz o następstwach pobytu w obozie koncentracyjnym dla zdrowia więźniów, którzy przeżyli, i ich potomków
2) naukowa eksploracja problematyki medycyny nazistowskiej i etyki medycznej w okresie II wojny światowej oraz formułowanie przesłania dla współczesnej medycyny i bioetyki.
