Apel Nr 1
Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie
z dnia 22 sierpnia 2018 roku
do Naczelnej Rady Lekarskiej
o wystąpienie do Ministra Zdrowia
z wnioskiem o zmianę przepisów
dotyczących odpowiedzialności karnej i finansowej biegłych
Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie zwraca się do Naczelnej Rady Lekarskiej o podjęcie działań, w tym o wystąpienie z wnioskiem na podstawie art. 5 pkt 16 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 roku o izbach lekarskich do Ministra Zdrowia w celu uchylenia regulacji prawnych dotyczących odpowiedzialności porządkowej i karnej biegłych opiniujących w postępowaniach sądowych i innych postępowaniach, na podstawie ustawy kodeks karny.
Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej zwraca uwagę na praktyczne problemy wynikłe z nowelizacji Kodeksu Karnego dokonanej ustawą z dnia 11 marca 2016 roku (Dz.U. 2016 poz. 437) która m. in. zaostrzyła odpowiedzialność biegłych opiniujących w sprawach sądowych i innych postępowaniach zwiększając górne zagrożenie za wydanie fałszywej opinii, ekspertyzy lub tłumaczenia z lat 3 do 10. Jednocześnie tą samą ustawą wprowadzono do Kodeksu Karnego art. 233 pkt 4a) k.k. – typ czynu charakteryzujący się nieumyślnością, za dokonanie którego grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
Zdaniem Prezydium nowelizacja przyczyniła się do odejścia ekspertów w wielu dziedzinach od wydawania opinii i ekspertyz. Nowa regulacja nie przyczynia się również do wyeliminowaniem błędnych czy potencjalnie fałszywych opinii i ekspertyz co było celem Ustawy. Nowelizacja wprowadziła zwiększone poczucie ryzyka osobistej odpowiedzialności biegłych ekspertów za wydawane w dobrej wierze opinie.
W praktyce mimo wprowadzenia teoretycznych narzędzi prawnych pozwalających na obligowanie ekspertów często w wyszukanych i rzadkich dyscyplinach wiedzy i nauki, to nowe zagrożenie wprowadzone przez Ustawodawcę przekłada się na ogólną niechęć wydawania opinii, strachu przed wydaniem opinii błędnej i poszukiwanie argumentów pozwalających na odmowę wydania opinii często przez najlepszych ekspertów danej dziedziny. Zwłaszcza w dziedzinach takich jak medycyna, ale też w innych, gdzie do czynienia mamy z szybką zmianą dostępnej wiedzy merytorycznej i postępem naukowym znalezienie przez sądy biegłego, który ostatecznie podejmie się wydania opinii/ ekspertyzy staje się coraz trudniejsze i prowadzi do przedłużania się wielu postępowań. Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie dostrzega, iż powodem tych problemów jest wskazana nowelizacja Ustawy z dnia 11 marca 2016 roku, która już po okresie 2 lat praktyki wyraźnie nie przełożyła się na realizację zakładanych celów Ustawodawcy.
Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie zwraca uwagę na praktyczny aspekt związany z wydawaniem przez biegłych opinii prowadzący do nierównomiernego ułożenia stosunków procesowych szczególnie w sprawach karnych i zagrożenia zasady domniemania niewinności. W sytuacjach granicznych, gdy o ocenie dokonanej przez biegłego decydują elementy wiedzy całkowicie obce dla laika, lub gdzie ocena nie jest oczywista i jednoznaczna nawet dla eksperta, biegły dla uniknięcia skierowania przeciwko niemu kroków za wydanie błędnej opinii poszukiwać będzie ze względów oczywistych rozwiązania bezpiecznego dla siebie, to znaczy zbieżnego z kierunkiem działania oskarżyciela publicznego. Ryzyko o którym mowa powstało lub zostało zwiększone tylko z powodu zachwiania proporcjonalności wynikłej z nadmiernej penalizacji i penalizacji za przestępstwo popełnione nieumyślnie przez biegłych na zasadzie art. 233 pkt. 4) k.k., a znoszenie tego ryzyka w procesie karnym nie jest uzasadnione innymi przesłankami. Jego wyeliminowanie wymaga co najmniej wycofania się z wprowadzonych wobec biegłych dodatkowych restrykcji prawnokarnych, a dodatkowo stworzenia innych instrumentów zabezpieczających rolę procesową biegłego w postępowaniu.
Odwrót od kierunku regulacji wprowadzonego ustawą z 11 marca 2016 roku wydaje się konieczny i powinien wykluczyć zagrożenie dyscyplinowania biegłych. Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie jest zdania, iż specyfika pracy biegłego wymaga zwiększonej ochrony pozycji procesowej biegłego umożliwiając mu działanie bez nacisków zewnętrznych dla zagwarantowania największej trafności ocen. Dotychczas wprowadzone regulacje, w szczególności art. 233 k.k., pozostaje narzędziem nieproporcjonalnym i niedostosowanym do realizacji zamierzonych celów Ustawodawcy, w związku z czym Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie zwraca się do Naczelnej Rady Lekarskiej o interwencję.
| Sekretarz Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie Lek. Mariusz Janikowski | Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie Lek. dent. Robert Stępień |